Kürtçe “anladınız mı?” sorusunun Türkçeleşmesidir "anlamişkır?”
Bir Kürdün mutlaka başka bir Kürde “anladın mı?”sorusunu Kürtçe sormasıdır, anlamişkır.
Mutlaka başka bir Kürde olmak zorundadır bu soru. Yoksa anlamını bulamaz. Dünyada Kürtlerden başka anlamı böyle soran halk yoktur.

Anlamişkır, Türk dilindeki anlamak fiilinin başkalaşarak asimilasyonla anlamlaşmasıdır. Anlamların asimilasyonudur aslında.

Duyumlarımızın algıladığı her şey bir anlam taşır. Boşluk bile…

Anlamların dünyasında yaşadığımızı söyleyebiliriz. Anlamsızlıklar ise, hayatın eskiterek tedavülden çıkardığı anlamlardır.

Farklı duygularımız aynı anlamları değil, farklı ve özgün anlamları taşır. Bir günümüzün ve anın anlamı da farklıdır. Anlar birbirinden değişik yaşandığı için farklı anlamlar içerirler. İnsan için ise öncelikli anlam ilişkilerdedir. İlişkilerin ürettiği anlamlar çoğunlukla devingendirler.

Bir ilişkide anlam değişikliği yaratmak etkiye göredir. Etkileşim, mutlaka anlamları yönlendirir. Kimin kimin anlamına kayacağını belirleyen yeniliktir.

İlişkideki anlam formasyonunu belirleyen zaman kavramı, etkileşim düzeyine bağlıdır. Aynı kişide kendi anlamınızı defalarca değiştirmeniz de mümkündür. Davranışlarınızı değiştirince, ondan yaratacağınız anlamlar da değişir.

Bir ilişkide, aradığınız anlama göre yaklaşarak onda kendi anlamınızı belirleyebilirsiniz. Aradığınız anlama göre davranmazsanız, aradığınız anlamı yaratamazsınız onda.

Hem çevrenin sizdeki anlamını hem de sizin çevrenizdeki anlamınızı değiştirebilirsiniz.

Olgulara, nesnelere ve kişilere yüklediğiniz anlamın yoğunluğunu belirleyen de sizsiniz. Önceki anlamları geri çekip yeni anlamlar da yükleyebilirsiniz her şeye. Kendi anlamlarınıza göre yaşarsınız öylece. Sağlıklı anlamlandırmak budur.

Yenilikçiler kendi anlamlarında yaşarlar. İçerik dolu anlamlarla… Anlamlı yaşamak bu olsa gerek…

Dünyadaki bütün anlamları değiştirebilirsiniz de. Anlamların globalleşmesi gibi.
İstediğiniz şeye, arzuladığınız yoğunlukta anlam yüklersiniz, istemediklerinizi anlamsız görürsünüz. Anlamlandırmak izafidir. İnsan, ihtiyacına göre anlam yüklemiştir şeylere. Ruhsal kapsama girmeyen anlamlar şey diye anlamlandırılmıştır.

Anlam alış verişi kişinin kendisine bağlıdır.
Gündelik hayatta, sosyal hareketliliğin anlamlarıyla ilgileniriz daha çok. İlgimiz iletişime endekslidir.
Hayat denilen şey anlamları yaşamaktır. Olguların içini his edercesine…
Anlamlardaki sosyal dinamiklerin yanı sıra, ifade biçimi de belirleyicidir. Dil, anlamların sözlü karşılığıdır.

Toplumlar yaşanılacak anlamları dile getirebildikleri kadar gelişirler. Anlamlar gelişince toplum da gelişir. Soru sorma özgürlüğüne göredir bu. Özgür sorular özgür cevaplar getirir. Gelişmemiş toplumlar, gelişmemiş anlamları yaşarlar. Özgür cevaplar aramazlar. Zira, özgür sorulara gecikmişler.

Toplumların geriliğini anlamların geriliğiyle açıklamak ta mümkündür.
Anlamların içeriğindeki sosyal dinamizm yaralıysa, iletişim kan kaybına uğrar. İfade biçimi, anlamları sedye ile taşımaya koyulur.

“Anlamişkir”, Türkiye toplumunun sedyesidir. Hastabakıcı ve doktor görevini bekleyemeziniz ondan. Anlam iletişiminde, sağlıklı insan davranışlarını sergileyemez. Hastalanmış anlamları taşımaya yarar ancak. Anlamların düzeyine bağlı, duyulan ihtiyacı vurgulayamaz.

Kürt-Türk iletişimi bir yana, “anlamişkır” Kürtler arasındaki anlam taşımacılığında da sakar davranıyor. Anlam asimilasyonu Kürtçe anlaşılmayı aşındırmıştır.

Anlaşılmayı ve anlaşılmamayı teyit ettiren soru fiili anlamını yitirmiştir. Fiil, isim değiştirerek işlevini de değiştirmiştir. Anlaşmayı anlaşmamaya dönüştürmüştür.

Kürtler arasındaki iletişim bozukluğu, anlamın sözlük karşılığı olan “ragihandın”ın anılmamasıyla pekişmiştir.

Buna, içteki anlam kayması diyelim.

Asıl hayati olan anlamlar ise, devletle olan iletişimde önemini yitirmiştir. Anlam kayması, toplumsal gerçekliğin kayganlığını artırır.
Türkler ve Kürtler arasındaki anlaşma menzili “anlamişkır “ile uzamıştır.
İki halk aynı şeyi söylüyor ama resmi dildeki anlamak anlamişkır’ı karşılayamıyor. Dolayısıyla anlaşmayı ve anlaşmazlığı teyit ettiren soru da sorulamıyor.

Sözde, aynı anlamı verdikleri varsayılan iki dildeki bu sözcükler eş zamanlı soru kipini haiz değildirler.
“Anlamişkır?”ı Kürtler “anladın mı?”manasında dillendirirler. Türkçe isim soylu kelime olan anlam’dan türeyen anlamak fiili “Kürtçeleşmiş”, “ragihand”ın yerine geçmiştir…

Türkçe'de: Anlam
Kürtçe'de: Mana
Türkçe'de: Anlamak
Kürtçe'de: Ragihandın
Türkçe'de: Anla-dın mı?
Kürtçe'de: Anlamişkır

Yapım bakımdan (anladın mı) sorusundaki -dınmı gibi -mişkır soru ekini oluşturma vasfı yoktur. Kürtçede mişkır-la soru üretilmez. -mişkır, soru yapım ve çekim eki değildir. Hem görev hem yapım bakımından “anladın mı” sorusundaki gibi işlevli olmaz.

Fiilin Türkçe’deki kullanımı anlam-ın karşılığına isabet etmesine rağmen, Kürtçe’de benzer görevde kullanılması aynı anlamı taşımıyor. ”Anladın mı?” ile “anlamişkır?” görev bakımından aynı içerik bakımından büsbütün farklıdırlar.

Anlam kayması, kimlik yasaklarını böylece anlaşılır kılmıştır. Toplum, olguların içeriğini his edemiyor.
Siyasal anlaşmazlığın bir nedeni de, bu olsa gerek!
İletişimin anlamı kavranılmıyor. Kavramak anlamları anlamaktır. Algının gerçekleşmesinden sonra ise tepki belirler.

Toplum karşılıklı olarak birbirinin anlamını küçültüyor. Anlamlar hortumlanıyor.
Karşılıklı anlam yitiren iki toplumun diyalogu, kavrayış sürecine vardırmadan düşünceyi yolda döküyor. Dolaysıyla Kürtler ve Türkler düşüncesiz bir araya geliyorlar.

Türkiye’nin anlam sağlığı bozulmuştur. Çünkü insanların kavrama sağlığı bozulmuştur. Türkiye’deki anlamların kaderi anlayanların öyküsü içindedir. Anlamların öyküsü de anlayanların yaşantısına göredir.

Düşünce, barındığı sözcüğe uygun anlamla aktarılmayınca düşündüremiyor. Toplumdaki anlam erozyonu, farklılığın özgün farklılıklarla anlatılamamasından alabildiğine etkilenmiştir. İlişki, anlam alıp anlam vermektir. Anlamsız ilişki gerçekleşmez ki…

Anlamsız toplumda kavrayış gelişemez. Hayatın bütün anlamları üzülür böylece.
Anlaşmak bütün anlamları sevindirir. Bütün anlamların içinde, sevindirenler daha değerlidir. We anlamişkır? Anladınız mı?

Konunun başlığını çözen Türkiye’deki anlamların içeriğini de çözer.
Anlaşılır anlamlar gibi...

Düzgün Gökhan
candost1@live.nl